05_Ապատեղեկատվություն և Քարոզչություն
Ի՞նչ է ապատեղեկատվությունը
Ապատեղեկատվությունը միտումնավոր ապակողմնորոշող կամ կողմնակալ տեղեկատվություն է, որը հաճախ ներառում է մանիպուլյացիոն պատմություններ կամ փաստեր։
Ապատեղեկատվության բնութագրերը
Մշակված է մոլորեցնելու նպատակով
Ապատեղեկատվությունը միշտ չէ, որ բաղկացած է կեղծիքներից. այն կարող է ներառել ճշմարիտ փաստեր, որոնք զրկված են ենթատեքստից կամ խառնված են կեղծիքների հետ:
Ճշմարիտ փաստերը կարող են ներկայացվել այնպես, որ խեղաթյուրեն իմաստը` նախատեսված ուղերձն առաջ տանելու նպատակով:
Ապատեղեկատվությունը մշտապես խոշոր մի ծրագրի կամ օրակարգի մաս է, որ նախատեսված է հանրային կարծիքի կամ վարքագծի վրա ազդելու համար:
Ի՞նչ է քարոզչությունը
Քարոզչությունը տեղեկատվության, գաղափարների, ուսմունքի կամ հատուկ կոչերի ամբողջություն է․ նպատակը ազդել որոշակի խմբերի կարծիքի, զգացմունքների, վերաբերմունքի կամ վարքագծի վրա՝ ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն հովանավորին օգուտ բերելու համար:
Ինչու՞ է տարածվում ապատեղեկատվությունն ու քարոզչությունը։
Ապատեղեկատվության և քարոզչության տարածումը պայմանավորված է՝ ինչպես ենք մենք ընկալում մեդիան;
1. Հաստատման կողմնակալություն․ մարդիկ հակված են փնտրելու տեղեկատվություն, որը հաստատում է իրենց համոզմունքները կամ կողմնակալությունները՝ անտեսելով հակասական ապացույցները:
2. Զգացմունքների ազդեցությունը․ Դ. Ռափի կարծիքով մարդու ուղեղը հիշվող և գրավիչ է համարում հատկապես սենսացիոն տեղեկատվությունը, քան հավաստին ու սովորականը։ Զգացմունքները մեծ դեր են խաղում, թե որ տեղեկատվության ենք մենք ուշադրություն դարձնում և հիշում:
3. Արձագանքների խցիկ․ թվային միջավայրում օգտատերերը հաճախ շփվում են համախոհների հետ՝ ամրապնդելու սեփական տեսակետները, պաշտպանելով իրենց տարբերվող դիրքորոշումից։
4. Քննադատական մտածողության բացակայություն․ շատերն ուղղակի զուրկ են տեղեկատվության քննադատական մտածողությունից: Նրանք չեն կարող կասկածի տակ առնել տեղեկության աղբյուրները, հավաստիությունը կամ շարժառիթները:
Հասկանալով այս գործոնները՝ մենք կարող ենք ավելի արդյունավետ դիմակայել ապատեղեկատվության և քարոզչության հետևանքով առաջացած մարտահրավերներին: